Μήπως η όρασή μας δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από εκείνη του Superman ?

Η ικανότητα παρατήρησης του περιβάλλοντος κόσμου ταυτόχρονα και με τα δύο μάτια συνδεόταν αποκλειστικά με αυτό που ονομάζουμε στερεοσκοπική όραση ή όραση τριών διαστάσεων. Τώρα, όμως, μια νέα έρευνα ενός επιστήμονα του Ινστιτούτου του Rensselaer μας αποκαλύπτει το πραγματικό πλεονέκτημα της διόφθαλμης όρασης : πρόκειται για την ικανότητα να βλέπουμε μέσα από αντικείμενα.

Τα περισσότερα ζώα - ψάρια, έντομα, ερπετά, πτηνά, λαγοί και άλογα - ζουν σε ανοιχτό περιβάλλον, όπως αγρούς ή πεδιάδες, και τα μάτια τους είναι τοποθετημένα στο πλαϊνό τμήμα του κεφαλιού τους. Η θέση αυτή των ματιών, επιτρέπει στα ζώα να βλέπουν μπροστά και πίσω τους, ικανότητα γνωστή ως πανοραμική όραση.

ΟΙ άνθρωποι και άλλα μεγάλα θηλαστικά - πρωτεύοντα και μεγάλα σαρκοφάγα, όπως οι τίγρεις για παράδειγμα - ζουν σε περιβάλλοντα με πυκνή βλάστηση, όπως δάση ή ζούγκλες, και τα μάτια τους έχουν εξελιχθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να κοιτούν προς την ίδια κατεύθυνση. Παρόλο που τα ζώα αυτά, με τα μάτια τοποθετημένα μπροστά, χάνουν την ικανότητα να βλέπουν τι συμβαίνει πίσω τους, κερδίζουν ωστόσο το πλεονέκτημα της "ακτίνων Χ όρασης", κατά τον Mark Changizi, Αναπληρωτή Καθηγητή του Rensselaer, ο οποίος υποστηρίζει ότι τα μάτια που κοιτούν προς την ίδια κατεύθυνση, μεγιστοποιούν την ικανότητα παρατήρησης μέσα σε ένα πυκνό φυλλώδες περιβάλλον, όπως το δάσος.
Όλα τα ζώα έχουν ένα πεδίο διόφθαλμης όρασης. Πρόκειται για το μέρος του κόσμου που παρατηρούμε όταν κοιτάζουμε ταυτόχρονα και με τα δύο μάτια. Η ικανότητα αυτή αποτελεί ένα είδος "ακτίνων Χ όρασης" και είναι τόσο μεγαλύτερη όσο πιο μετωπιαία είναι η θέση των ματιών μας στο κεφάλι μας.
Ένας απλός τρόπος που καταδεικνύει αυτού του είδους την "ακτινογραφική όραση" είναι ο εξής : κρατήστε ένα μολύβι μπροστά από τα μάτια σας και επιχειρήστε να παρατηρήσετε κάτι που βρίσκεται πίσω από αυτό. Εάν κλείσετε πρώτα το ένα σας μάτι και μετά το άλλο, θα παρατηρήσετε ότι σε κάθε περίπτωση το μολύβι καλύπτει το πεδίο σας και σας εμποδίζει να δείτε πίσω από αυτό. Αν όμως ανοίξετε και τα δύο σας μάτια, τότε θα είστε σε θέση να δείτε τι βρίσκεται ακριβώς πίσω από το μολύβι.

Για να καταλάβετε καλύτερα το πως τα μάτια μας μπορούν και βλέπουν "μέσα" από ένα εμπόδιο,κρατήστε τα δάχτυλα του χεριού σας μπροστά από τα μάτια σας σε τυχαίες διευθύνσεις, και σημειώστε πόσο μέρος του κόσμου σας καλύπτουν, συγκριτικά, καθώς τον παρατηρείτε αρχικά με το ένα και ακολούθως και με τα δύο σας μάτια.
"Το πεδίο διόφθαλμης όρασης είναι σα μια ηλιαχτίδα φωτός μέσα σε ένα πυκνό φυλλώδες περιβάλλον," λέει ο Changizi. "΄Οσο, μάλιστα, η απόσταση μεταξύ των ματιών μας είναι μεγαλύτερη από το μέγεθος του αντικειμένου που αποτελεί το εμπόδιο - όπως στο παράδειγμα με τα δάκτυλα του χεριού μας ή τα φύλλα των δέντρων στο δάσος - τόσο τείνουμε να βλέπουμε μέσα από αυτά."

Προκειμένου να αναγνωρίσει τα ζώα με αυτή την εντυπωσιακή ικανότητα, ο Changizi μελέτησε 319 είδη, μέσα από 17 σειρές θηλαστικών, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η θέση των ματιών εξαρτάται από δύο μεταβλητές : την πυκνότητα του περιβάλλοντος και το μέγεθος του ζώου σε σχέση με τα αντικείμενα που το περιβάλλουν.

Ο Changizi ανακάλυψε ότι τα ζώα που ζουν σε περιβάλλον χωρίς εμπόδια ή εμπόδια μεγαλύτερα από την απόσταση που χωρίζει τα δύο μάτια (σκεφτείτε ένα μικρό ποντίκι να προσπαθεί να δει πίσω από τα τεράστια φύλλα των δέντρων σε ένα δάσος), τείνουν να έχουν τα μάτια τους τοποθετημένα στα πλαϊνά του κεφαλιού τους.

"Τα ζώα σε ένα ανοιχτό περιβάλλον, χωρίς εμπόδια, δε θα κέρδιζαν τίποτα αν είχαν σε μετωπιαία θέση τους οφθαλμούς τους, όσο μικρά ή μεγάλα και να είναι," υποστηρίζει ο Changizi. "Επειδή, σε αυτή την περίπτωση, η διόφθαλμη όραση δεν αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα, τα ζώα αυτά έχουν μεγαλύτερο εύρος πεδίου παρατήρησης, έχοντας τα μάτια τους στα πλάγια του κεφαλιού τους."

Ωστόσο σε πυκνά δασικά περιβάλλοντα, όπου τα οπτικά εμπόδια έχουν μέγεθος μικρότερο από την απόσταση μεταξύ των δύο ματιών, τα ζώα με μάτια τοποθετημένα στη μετωπιαία επιφάνεια του κεφαλιού τους έχουν έχουν μεγαλύτερο εύρος οπτικού πεδίου και την ικανότητα να βλέπουν μέσα από "τοίχους" φύλλων.

"Αυτή η ακτίνων Χ όραση των ζώων με μετωπιαία θέση ματιών, επιτρέπει την οπτική καταγραφή μιας ευρύτερης περιοχής γύρω από αυτά" τονίζει ο Changizi. "Επιπρόσθετα, όσο μεγαλύτερο είναι ένα ζώο, τόσο πιο μετωπιαία είναι η θέση των ματιών του, και άρα τόσο οξύτερη η ακτίνων Χ όρασή του, προκειμένου να μπορεί να κυνηγήσει, να τρέξει, και να ελιχθεί μέσα σε ένα πυκνό δάσος ή τη ζούγκλα."
ο Changizi υποστηρίζει ότι η θέση των ματιών μας είναι προϊόν εξέλιξης, αλλά τώρα που ζούμε σε όχι και τόσο πυκνά περιβάλλοντα, ίσως επωφελούμασταν περισσότερο από μία πιο πλάγια θέση των ματιών μας.

"Στο σημερινό κόσμο, ο άνθρωπος, οπτικά, μοιάζει περισσότερο με ένα μικροσκοπικό ποντίκι μέσα στο δάσος, παρά με με ένα μεγαλόσωμο ζώο στη ζούγκλα. Ζούμε σε περιβάλλοντα, όπου τα φυσικά εμπόδια -αυτοκίνητα και ουρανοξύστες - είναι πολύ μεγαλύτερα από την απόσταση μεταξύ των ματιών μας, και επομένως δεν είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε την ακτίνων Χ όρασή μας προκειμένου να δούμε μέσα από αυτά," λέει ο Changizi. "Εάν είχαμε τη δυνατότητα να μπούμε σε ένα κρυογενετικό σταθμό και να ξυπνήσουμε σε ένα εκατομμύριο χρόνια από τώρα, είναι πιθανό, να μην είμασταν σε θέση να κοιτάξουμε το μελλοντικό ανθρώπινο είδος στα μάτια, επειδή ακριβώς οι άνθρωποι τότε να είχαν τα μάτια τους τοποθετημένα στα πλαϊνά του κεφαλιού τους."

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/08/080828120312.htm?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+sciencedaily+%28ScienceDaily%3A+Latest+Science+News%29